Blog: Europa op koers met AI: de rol van de ‘Apply AI’ strategie.

Door Christian van der Nat

Waar het AI-beleid in de Verenigde Staten en China draait om macht; wie traint de grootste modellen, wie beheerst de infrastructuur, wie bepaalt de standaarden, is Europa vooral bezig met het trekken van grenzen: wat mag wél, wat mag niet, en hoe blijft het veilig en verantwoord? Dat levert morele helderheid op, maar geen economische macht. Om dat evenwicht te herstellen presenteerde de Europese Commissie op 8 oktober 2025 de Apply AI-strategie. Niet als nieuwe set regels, maar als uitnodiging om aan de slag te gaan. Europa wil niet alleen de ethiek van kunstmatige intelligentie bewaken, maar er ook zijn economie mee voeden.

Context en beleidsdoel

Apply AI beoogt de Europese positie in het mondiale AI-ecosysteem te versterken door bestaande kennis en technologie versneld toe te passen in sectoren als gezondheidszorg, energie, mobiliteit, maakindustrie, defensie en landbouw. Daarmee vult de strategie de AI Act aan, die de juridische kaders voor betrouwbare AI vastlegt, en sluit zij aan op het AI Continent Action Plan en de AI in Science Strategy. De kernboodschap: Europa moet AI niet alleen begrijpen, maar gebruiken. De Commissie wil dat organisaties, publiek én privaat, bij investerings- en beleidsbeslissingen standaard overwegen: kan AI hier een oplossing zijn? De strategie richt zich op drie hoofddoelen:

1. Versnelling van adoptie via sectorale “AI-first” pilots, gericht op demonstratie en kennisdeling;

2. Ondersteuning van mkb en publieke instellingen met een centraal AI-Service Desk, opleidingsprogramma’s en technische hulpmiddelen;

3. Bevordering van Europese autonomie door prioriteit te geven aan Europese of open-source-oplossingen in publieke inkoop.

Hiermee wordt aangesloten bij de bredere Europese ambitie om digitale technologieën te koppelen aan strategische autonomie en duurzame economische groei.

Partners en uitvoering

De uitvoering verloopt via bestaande structuren, waaronder European Digital Innovation Hubs als EDIH NN, nationale AI-coördinatiecentra en sectorale samenwerkingsverbanden. Lidstaten worden uitgenodigd om regionale pilots aan te melden die aansluiten op hun economische structuur. De strategie legt nadruk op samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven, met specifieke aandacht voor mkb-doorwerking.

Apply AI sluit direct aan bij nationale en regionale innovatieagenda’s. De Nederlandse Nationale Technologie Strategie (NTS) vormt het kader voor sleuteltechnologieën zoals kunstmatige intelligentie, fotonica en halfgeleiders. Apply AI versterkt deze inzet door de toepassing van AI in strategische ketens te stimuleren.

Ook met de RIS3 Noord-Nederland is er directe beleidsmatige samenhang: daarin zijn energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering als speerpunten benoemd. Door de inzet van AI binnen deze domeinen te bevorderen, kunnen Europese en regionale middelen — onder meer via EFRO en Horizon Europe — elkaar versterken. Zo ontstaat een gelaagd beleidskader waarin de Europese AI-agenda, de nationale technologie-strategie en de regionale innovatie-infrastructuur op elkaar aansluiten.

Verbinding Noord-Nederland

In Noord-Nederland kan Apply AI samenkomen met bestaande initiatieven als de AI-fabriek, Hive. Mobility en Infinitech. Binnen die context kunnen regionale partners:

• gezamenlijke AI-use-cases ontwikkelen voor industrie en zorg;

• interbestuurlijke compliance-hubs opzetten om mkb te ondersteunen bij de eisen van de AI Act;

• publieke aanbestedingen volgens een AI-first-benadering inrichten, waarbij Europese leveranciers worden betrokken.

Deze werkwijze sluit aan bij de Nederlandse Digitaliseringsstrategie en de Regio Deals in Noord-Nederland, waarin kennisvalorisatie en digitalisering centrale thema’s vormen.

Samenhang

De vier AI-pijlers van de Europese Unie, AI Act, Apply AI, AI in Science Strategy en AI Continent Action Plan, vormen samen het raamwerk voor Europese AI-ontwikkeling:

• AI Act: regelgeving en risicokaders,

• AI in Science: onderzoek en rekenkracht,

• Action Plan: infrastructuur en investeringen,

• Apply AI: toepassing en adoptie.

Het samenspel tussen deze componenten moet leiden tot een geïntegreerde Europese aanpak waarin innovatie, veiligheid en marktruimte in balans zijn. De Commissie benadrukt dat “Apply AI de brug vormt tussen wettelijke zekerheid en economische toepassing”, waarmee de uitvoering direct wordt verbonden met het toekomstige toezicht op de AI Act.

Met Apply AI verschuift het Europese AI-beleid van normstelling naar uitvoering. De strategie markeert het begin van een fase waarin regelgeving, infrastructuur en innovatie in elkaars verlengde worden geplaatst. Voor regio’s met een sterke kennis- en industrie-basis, zoals Noord-Nederland, opent dit nieuwe perspectieven voor samenwerking in grensoverschrijdende innovatieprojecten.

De komende jaren zal blijken of Apply AI erin slaagt de Europese ambitie om te zetten in concrete toepassingen — en of de combinatie van wetgeving, wetenschap en beleid voldoende is om Europa zichtbaar te positioneren tussen de Verenigde Staten en China.